Στερνατία & ΧΩΡΑ ΜΑ

Ένα απο τα Ελληνόφωνα χωριά της Σαλεντινής Ελλάδας είναι η Στερνατία.

Το όνομα αυτό μπορεί να προέκυψε από τις ατέλειωτες στέρνες που υπάρχουν στην περιοχή.

Η παράδοση όμως αναφέρει ότι κι εκεί στα παλιά χρόνια είχαν τη συνήθεια να μοιρολογάνε τους νεκρούς οι «πρεφίκες» ή «ρεπούτες» όπως άλλωστε γινόταν και σ' όλη τη γη τού Οτράντο.

Επειδή αυτές χτυπούσαν το στέρνο τους την ώρα πού έθαβαν τους νεκρούς, όπως περιγράφει ό Όμηρος την ταφή τού Έκτορα στην Τροία, πήρε το όνομα από το στέρνο και τύπτω.

Οι Έλληνες την κατοίκησαν από τότε πού σιγά-σιγά οι μεγάλες πόλεις διαλύονταν. Ή παράδοση λέει ακόμα πώς επτά πόλεις μαζεύτηκαν στην Στερνατία, πού την έκαναν φρούριο για να προστατευτούν.

Και πάνω στην πόρτα του έγραψαν τη λέξη πού σώζεται ακόμα ΦΙΛΙΑ. 

Πλάι στη λέξη αυτή είναι ένας χάρτης, πού γράφει την ένωση των επτά πόλεων, και ένας δράκος πού σημαίνει τη δύναμη στην ένωση και την φιλία πού κλείνει ή πόρτα αυτή της προστασίας.

Το 1480 πολιορκήθηκε από τους Τούρκους πού τελικά την νίκησαν και την καταστρέψανε. Γι' αυτό και δεν έχει ή πόλη να δείξει σπουδαία Ελληνικά μνημεία, γιατί τα παλάτια των αρχόντων, πού σώζονται και το μοναστήρι των Ντομενικάνων καλόγερων, είναι του 16ου αιώνα.

Η εκκλησία έχει καμπαναριό σε στυλ μπαρόκ όπως και οι άλλες Σαλεντίνικες πόλεις..

Το ορθόδοξο δόγμα στη Στερνατία άρχισε να πολεμιέται από τους Λατίνους παπάδες από τον 15ο αιώνα, άλλα άντεξε εκεί ως τον 17ο.

Το 1608 στη Στερνατία, όπως φαίνεται από εκκλησιαστικά ντοκουμέντα, ήταν ένας λατίνος εφημέριος και οκτώ κληρικοί Έλληνες (κιέρικοι, όπως τους έλεγαν). Σιγά-σιγά έγινε το αντίθετο... λιγόστευαν οι κληρικοί και το 1627 έμεινε μόνο ένας Έλληνας παπάς ώσπου χάθηκε κι αυτός.

Γι' αυτό ακόμα μέχρι σήμερα στη Στερνατία ακούς τους γέρους να σου μιλάνε για τα δικά τους με παραβολές τού Ευαγγελίου στα Ελληνικά.

Οι κάτοικοι, 3500 περίπου, ζουν από τα προϊόντα πού οι ίδιοι παράγουν στα καμίνια πού είναι εκεί γύρω ψήνοντας τούβλα για τα σπίτια, βάζα, πιάτα και διάφορα είδη λαϊκής

Η μετανάστευση έκανε μεγάλο κακό στον Ελληνισμό της Στερνατίας.

ΚΕΝΤΡΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΧΩΡΑ - ΜΑ ΣΤΗΝ ΣΤΕΡΝΑΤΙΑ

Σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε και συνεχίζει η ίδρυση του πολιτιστικού συλλόγου ΧΩΡΑ-ΜΑ (ΧΩΡΑ ΜΑΣ)

Το 1975 μια ομάδα νέων ανθρώπων από τον ελληνόφωνο χωριό Στερνατία (Sternatia)  της Νότιας Ιταλίας στην περιοχή του Σαλέντο (Salento) ή Σαλεντινή Ελλάδα (Grecia Salentina) όπως συνηθίζεται να λέγεται, συναντήθηκαν για πρώτη φορά στην με την πρόθεση της ίδρυσης ενός Κέντρου Μελέτης αφιερωμένο στη διατήρηση της ιστορικής κληρονομιάς της Griko (γκρίκο), της γλώσσας που ομιλείται από μεγάλα τμήματα του πληθυσμού στο Σαλέντο αλλά και ευρύτερα στη γη του Ότραντο (Terra d'Otranto).

 Στις 24 Οκτωβρίου 1987, μετά από μεγάλες θυσίες, των μελών που με προσωπική εργασία  και συχνές συναντήσεις του τότε προέδρου καθ. Carmine Greco και χάρη στη γενναιοδωρία και την ευαισθησία του καθ. Giuseppe Specchia το Κέντρο Μελέτης απέκτησε ένα χώρο στο Palazzo Marchesale Granafei. Μέχρι τότε μεγάλες διοργανώσεις είχαν πραγματοποιηθεί με την βοήθεια του  Πρύτανη του Πανεπιστημίου του Lecce, καθ. Donato Valli και του Mario D' Elia Καθηγητή Γλωσσολογίας και Διαλεκτολογίας στο ίδιο Πανεπιστήμιο, όπως στις 24 και 25 Απριλίου 1982, το Κέντρο Μελέτης ΧΩΡΑ ΜΑ, οργάνωσε το "1ο  Συνέδριο γκρεκάνικων (grecanici) Σπουδών" με την πρόθεση να υπάρξει μια σαφής εικόνα των προβλημάτων του Griko στην Σαλεντινή Ελλάδα. Ακόμα σε ειδική εκδήλωση παρουσιάστηκε το εντυπωσιακό σε όγκο έργο του αείμνηστου καθηγητή Paolo Stomeo διακεκριμένου μελετητή της γκρεκάνικης γλώσσας και των παραδόσεων της με τίτλο "Racconti Greci Inediti di Sternatìa" «Ανέκδοτες Ιστορίες των Ελλήνων της Στερνατία»

Στη συνέχεια με τις άοκνες προσπάθειες του νέου προέδρου του συλλόγου, κ. Donato Indino, αλλά και των μελών του κέντρου «ΧΩΡΑ ΜΑ» και με την συμμετοχή επιφανών επιστημόνων από διάφορα ιταλικά και ξένα πανεπιστήμια, με άφθονα στοιχεία στον τοπικό τύπο,  πραγματοποιήθηκαν  συναντήσεις,  σεμινάρια και συνέδρια , εκθέσεις ζωγραφικής με σημαντικούς καλλιτέχνες από το Salento,  μουσικές συναυλίες και διαγωνισμοί ζωγραφικής και ποίησης της νεολαίας με τη συμμετοχή των παιδιών της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Το 1989  το κέντρο ΧΩΡΑ ΜΑ πραγματοποίησε σειρά των συνεδρίων στο Palazzo Granafei με σημαντικότερο το συνέδριο με θέμα  που σχετίζετε με τον πολιτισμό των Μεσσαπίων (Messapi). Ομιλητές στο συνέδριο ήταν σειρά οι καθηγητές του Τμήματος Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Πανεπιστημίου του Lecce, καθηγητές Francesco D'Andria, Cosimo Pagliara, Mario Lombardo.

1988. Συνέδριο στην Στερνατία

Στη συνέχεια υπήρξε συχνή επαφή με τα Ελληνικούς πολιτιστικούς συλλόγους και ερευνητικά κέντρα, όπως η «Απολλώνεια Ακαδημία πολιτιστικών ερευνών (όπου είχα την τιμή να ήμουν μέλος του Δ.Σ. κατά την συγκεκριμένη περίοδο) και τα  Κέντρα "K.E.ME" και "Magna Grecia".

Το 1992 το ΧΩΡΑ ΜΑ δημιούργησε νέες επαφές και συνεργασίες με ελληνικά ιδρύματα και πανεπιστήμια, από την Αθήνα,  τα  Ιωάννινα,  το Ρέθυμνο,  την Κομοτηνή κ.α με στόχο την αναγνώριση και την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιά της Grecia Salentina, (Ελλάδα του Σαλέντο)  και ολόκληρης της γής του Ότραντο (Terra d'Otranto).

Giorgio Vincenzo Filieri,

Sternatia (Centro Studi ΧΩΡΑ-ΜΑ)

Σημαντική παρουσία στην λειτουργία του κέντρου μελέτης «ΧΩΡΑ ΜΑ» αλλά και στην διατήρηση και προστασία της γλώσσας του Σαλέντο την “Griko” είναι ο  Giorgio Vincenzo Filieri, Καθηγητής της Griko, συνεργάτης του “Istituto di Culture Mediterranee” (Prov. di Lecce) για το Πρόγραμμα «Pos matome Griko»